S'më intereson, Mark Ardent

Mark Ardent

S'më intereson

nga sllovenishtja Nikollë Berishaj

S’më intereson se si mbijeton.

Dua ta di për çka përgjërohesh dhe

a ke guxim të ëndërrosh për plotësimin e

lektisjes së zemrës sate.

S’më intereson sa je i moshuar.

Dua ta di a do të rrezikosh të quajnë

të marrë për dashurinë, ëndrrat,

aventurën, që do të thotë të jetosh.

S’më intereson për planetët që janë

në katror me hënën tënde.

Dua ta di a e ke prekur bërthamën e sëmundjes sate

a të kanë hapur përjetimet e tradhtisë

apo je tkurrur dhe mbyllur

nga frika e vuajtjes sate të re.

Dua ta di a di të shoqërohesh me dhimbjen,

timen, apo tënden, pa dëshirë ta fshehësh,

të iksh apo ta zhbësh atë.

Dua ta di, a di të jetosh me gëzimin, 

timin apo tëndin;

a di të vallëzosh i trazuar dhe të lejosh

të të përmbyt ngazëllimi deri në majat e gishtërinjve të duarve dhe këmbëve

pa na përkujtuar se duhet të jemi të kujdesshëm dhe realistë,

apo të jemi të vetëdijshëm për kufizimin e ekzistencës njerëzore.

S’më intereson a është i vërtetë tregimi që e tregon.

Dua ta di a mund ta zhgënjesh dikë,

që t’i mbetsh besnik vetes;

apo ta durosh akuzën e tradhtisë;

a mund ta ruash besnikërinë ndaj shpirtit tënd.

Dua ta di a di të jesh besnik, pra

ta meritosh besimin.

Dua ta di, a di ta shifsh të bukurën,

ndonëse nuk është gjithmonë e mrekullueshme,

dhe a di ta ngopsh jetën tënde me prezencën e Zotit.

Dua ta di, a di të jetosh me mossuksesin,

tëndin dhe timin,

dhe, edhe përkundër tij të shkelsh në bregun e liqenit

dhe t’i gërvallesh hënës së argjendtë të Very Happyt!

S’më intereson se ku jeton dhe sa para ke.

Dua ta di a mund të zgjohesh në natën

përplot hidhërim dhe dëshpërim

i thyer dhe i thërrmuar plotësisht

dhe të bësh gjithçka për fëmijët.

S’më intereson kush je dhe si u gjende këtu.

Dua ta di a do të më mbështetsh në mes të zjarrit

e mos të tërhiqesh.

S’më intereson se ku dhe çka dhe te kush ke mësuar.

Dua ta di ç’të mbështet nga brendësia jote

kur bien të gjitha tjerat.

Dua ta di, a di të jesh me vetveten;

dhe, a kënaqesh vërtetë me shoqërinë

që e zgjedh në çastet e zbrazëtirës.

Ftesë, sipas frymëzimit të Oriahut, Ëndërruesit malor të kryekreut indian, maj 1994

Frederik Rreshpja

prevod pesmi: Nikollë Berishaj

Ave, mati moja

Stojim v dežju. To je edino, kar imam rad.

Kdo je ta? Vprašajo kapljice dežja na mojem čelu

Tako sem slišal glas dežja

Nekega poletnega dneva, ob starem hrastu

Ob vratih, odprtih za ptiče.

Ah, ko sem bil mlad in lep, sem verjel,

da vsa deževja sveta padajo name,

zdaj pa, ko je minilo toliko let,

vem, deževanje nima nobenega smisla

Tudi moja mati je zbežala pod marmornim dežjem

arheologije božanstev, ki so padala 

Ave, mati moja!

Samo tebi verujem

Drugega boga nikoli nisem imel. Amen!

Kronika

Neki list je postal ptič in zajokal nad oljkami.

Iz sosednje vasi so se prikazali starci,

Dirjali so za dušami, ki so se vrtinčile v zraku

proti Mlečni cesti.

Ubite so nanizali na trgu DEMOKRACIJA

pokrite s poročnimi pregrinjali.

Tisk pa je označil volitve za poštene, svobodne in fer. TV-ji tudi

Nato so pobrisali kri

Ob oljčniku z drevesi zvitih od bolečin

Ah! Oljke Albanije in vaš prekleti mir.

Kje si bila?

Kje si bila, ko sem se pojavil sam pod luno?

Pod katero si se ti sprehajala?

Kje si bila, ko sem obiskal tvoj profil

Na steklu sončnega zahoda, ki je počil in se je otožno razbil

Nato je prišla noč polna tvoje odsotnosti

Nato je spet prišla noč

In tako bo do zadnjega dne noči.

Sestopil sem do izvira

in držal v rokah občutljivo vazo jutra

videl sem tvoje oči shranjene v spominu voda.

Stari hrast je spustil iz rok jesensko krono

Kot suveren, ki odstopa

Dobro, mene je ujelo prekletstvo.

Vendar, kako je gozdu brez tebe? Kako prihaja jesen?

Ali pa, ne bo nikoli več jeseni?

In, v imenu česa bo listje padalo?

V imenu česa bodo prišla deževja, megle, mavrice?

Ah, moje srce, postavi roko nad letne čase.

Feničani

Feničani so prispeli v neznano pristanišče

in zvedeli da so se bogovi menjali.

Ta prostor se je imenoval Evropa, v čast Kadmijeve sestre

kralja Enkeleja, božanskih Ilirov

sina Agenorja.

Nato so bežali naprej in postali duše v nebesih.

Samo so se ladje vrnile v miraž, in kot prej,

bogovi niso sprejeli duš ladij.

Metamorfoza

Neko drevo na obzorju kot zapuščeni človek.

Dežuje nad njegovo samoto.

Odmevajo žice dežja

Ko veter igra na violino.

Je bilo drevo pesnik, ali pa sam Pitagora?

Na letalskem oknu

Vidim palmo na kolenih ob peščenem hribčku

zavito v tkanini svoje sence.

Na nebu so oblaki ustvarjali božanstva Egipta

Menjavajo se oblaki, menjavajo bogovi,

Ona pa sedi pod letalsko uganko.

Ekloga

Vračajo se pastirji, a luno so pozabili prižgano na hribu

zvezde posadijo svečke na ptičjih stezah

iznad molčečih ovac

Ko sem bil otrok, govoril sem z ovcami,

ki so mi povedale pametne reči.

Čudno! Ko zrastemo, ovce ne govorijo več.

Oporoka

Kot otrok sem razumel, da sem bil rojen

S prekletstvom umetnosti.

Reči sem videl drugače:

Po mrtvih dežjih so ribe letele proti

Gnezdom, k zvezdam. Namesto snega so padale ptice

po vseh drevesih.

Veter je kot veverica grizljala veje.

Nad menoj je jokala mati, moja svetamarija. Ave mati moja!

Bogvaruj človeka od te usode!

Ljubil sem neko Afrodito na Olimpu

nageljnov.

Nato si prišla ti, polna bežanja.

Kasneje si prihajala le v sanjah kot ilirska božanstva.

Tako je minila mladost, filigran otroštva,

prekleta z umetnostjo.

Bogvaruj človeka od te usode!

Zdaj, ko umiram sanjam le križ ob glavi

in pozabo, ker ne želim, da me tudi po smrti

spremlja prekletstvo umetnosti.

Bogvaruj človeka od te usode!

Ko bom umrl, moj portret se bo pojavil v listju,

ker sem bil prijatelj z drevesi.

V času padanja listja

bodo padale tudi moje oči.

Od zdaj naprej deževja bodo moje solze.

Bogvaruj človeka od te usode!

Omer

Tisti, ki so sežgali Trojo, so zbežali na bronasto morje

z zlatimi kipi.

Ostal je le en aed, oslepljen z ognjem,

s pelaškim imenom Omer.

Noben Grk ni sprejel v ladji starega rapsoda,

Očeta vseh pesnikov, zato je krenil proti Zahodu.

Na prvi vasi so ga Dardani napojili z vinom,

In ga prosili naj zapoje o Patrokliju

ljubljencu lepega Akila.

Zapoj Muza o jezi Hitronogega Akila,

Zapoj pesniku zaslepljenemu z ognjem, ki je sežgal veličastno Trojo.

Nekaj let potem je pelaški rapsod umrl

In so ga pokopali, ne ve se dobro kje,

V Tebi, Atenah, Hirošimi ali New Yorku?

Migjeni: Poema e mjerimit

Poema bede

përkthimi në sllovenisht/slovenski prevod Nikollë Berishaj

Beda je, brat moj, grižljaj, ki se ga ne požre,

grižljaj, ki ti v grlu zastane in te do kraja zatre,

ko vidiš blede obraze zelenih oči,

kot sence te gledajo, s stegnjenimi dlanmi,

in taki, mrliški, ti bodo sledili,

do zadnjega hipa, ko bodo še hodili.

Nad njimi se v zraku grozljivo smehljajo

v nebo zabodene mošeje in križi kamniti,

svetniki in preroki z večbarvnimi ognjemeti

se svetijo. Beda v srcu čuti izdajo.

Beda svoj spačen pečat ima,

ki gnus in sramoto in podlost pozna,

čelo, ki ga nosi, oči, ki ga izdajo,

ustnice, ki ga sploh prikriti ne znajo -

otrok nevednosti je in žrtev prezira,

ki pod mizo umazano drobtine pobira

od večerje brezsrčnega oderuha,

stoletja in stoletja lačnega trebuha.

Beda nima sreče. Ima strgane cape,

strgane cape, zastavo nekega upa,

ki strgana, razkosana nikomur ne zaupa.

Beda nori v ljubezenski strasti.

Po temnih vogalih, skupaj z mačkami, psi,

na gnilih posteljah, umazanih, plesnivih, smrdljivih,

se nago, brezkrvno, uvelo meso tišči,

z živalsko močjo se prepletajo čuti

grizejo, žrejo, sesajo, ljubijo ustnice suhe,

da glad se poleže in želja uniči

skozi slo, s katero se človek trpinči.

Tako se ustvarjajo hlapci, berači, pohabe,

da nam ceste jutri preplavijo barabe.

Beda drhti v sijočem pogledu dojenčka

kot šibka svetloba, ki meče jo svečka

v kleteh, polnih dima in pajčevine,

kjer senca človeška na skrušenem zidu izgine,

kjer trga srce jok bolnega otročička,

ki grabi mater za dojke uvele,

a ona, noseča spet, kolne boga in hudiča,

kolne težko nosečnost, plodove svoje nezrele.

Dojenček usiha, komaj se smehlja,

a mati ga ne ljubi, le preklinjati ga zna.

O bog, kako grozljiva je zibelka bede,

kjer solze samo in vzdihi uspavajo dete.

Beda vzgaja otroke s trdo roko

ob vznožju palač, ki ne slišijo sužnjev sveta

in kjer gospod počiva s sanjavo gospo

in se v blaženem objemu motiti ne da.

V bedi prezgodaj otrok dozori,

umakniti se zna udarcu, ki mu nenehno grozi,

udarcu, ko ga še v spanju v grlu duši,

ko se mu blede in od gladu vročico dobi,

ko čez obraz se smrtna senca prelije

in za tem strašnim okrasom otroški nasmešek se skrije.

Vemo, kaj se bo z zrelim sadom zgodilo

- to pa, otroško telo je, ki v zemlji bo gnilo.

Beda gara, gara dan in noč,

po obrazu in telesu znoj jo obliva,

blato do kolena premagujoč

in zopet od lakote krulijo čreva.

Plača pa smešna: za stokratni "ah" in "ojoj"

v dnevu - le tri, štiri leke in še "poberi se, gnoj!"

Beda ima ponekod obraze svetleče,

lica našminkana, ustnice rdeče,

in na telesu pečat umazane trgovine,

ko jo usoda v posteljo sramotno porine,

dobila bo nekaj frankov za to, kar je dala,

madež na rjuhi in časti, vest pa bo blatna ostala.

Beda tudi za dediščino skrbi

- ne samo v banki in nepremičnini,

zbadanje v prsih in krive kosti

ohranjajo se kot usodni spomini,

ko se je vegasta hišna streha zlomila

zaradi gnilega časa, teže neba,

ko je srhljivost glasu ves svet uročila

s kletvami in molitvami, kot iz pekla

klical bi človek, ki ga je gred ubila.

Tako torej, pod težo noge jeznega boga,

pravi duhovnik - po vrsti umrejo otroci zla.

S takimi spomini, polnimi nesreč in nezgod

se zvrha kozarec grenkobe za dednost iz roda v rod.

Sestre sočutja so bedi kozarci razni

za mizami v krčmi, ki gnusno smrdi,

kjer duša poželjivo kozarce prazni

v grlu, da pozabi devetindevetdeset skrbi.

Motni kozarec, satanski diamant,

ga med božanjem piči kot kača strupena,

ko pa človek se zruši kot bilka zelena,

se smeje in joka pod mizo kot komedijant.

Beda vse to v kozarcu skriva,

ko sto in sto jih po vrsti v grlo zliva.

Kot tema zvezde beda želje prižiga,

te pa tlijo kot drva, ki jih iskra sežiga.

Beda pozna samo bolečino in nobene sladkosti,

bolečino, ki te požene na rob norosti,

ki ti za samomor vrv podari,

ali pa iz tebe žrtev zakonov stori.

Beda ne mara milosti. Hoče pravico.

Milost? Zvitega očeta pokvarjena hči,

ki s farizejsko napihnjeno govorico

svoje lokave namene povsod razglasi,

beraču na dlan pa le tanek groš spusti.

Beda je madež neizbrisen, sled umazanije

na čelu človeštva, ki v stoletja hiti,

in madeža tega nikdar ne izmije

pisunstvo, ki po templjih trohni.

Dy poezi të Fishtës në përkthimin tim

Gjergj Fishta

Albanski jezik (Gjuha shqipe)

Prevod/ përkthimi: Nikollë Berishaj

Kao letnje ptice žamor,

kad aprilsku zelen gazi;

kao slatki vjetra lahor,

kad latice ruže mazi;

k’o primorski talas blagi,

jakog groma strijela baš,

zemljotresa odjek jaki,

takav je albanski jezik naš.

Ah, njegove riječi slatkost,

tek rođene bebe sanak,

kao nadom puna svjetlost,

osmjeh kog' ne mori danak;

njegov odjek se osjeti;

poput Kerubima krila,

dok nebesa on preleti

u vječna kola što je svila.

Sin albanski nek je proklet,

što božanski jezik taj,

predaka nam lijepi zavjet ,

ne ostavlja u zavještaj;

nek onijemi, proklet bude

i taj što jezik božji kori

kad na drugom on bez nužde,

srameći se svoga, zbori.

Uz kolijevku sina svoga

mati albanski progovori,

štovat ćemo jednog Boga,

onog što nam život stvori;

i albanski rekoše nam

Albaniju Bog Albancima podari,

njom, dok svjetlosti bude plam,

naš potomak da gospodari.

Na albanskom najradije,

Života zore mi čusmo zov,

pjevali albanski smo najprije,

dok na leptire iđasmo u lov:

Pjesme o oružju, vjernom drugu,

u rukama Albanca što zanosno sinu,

dok junački život dade za otadžbinu.

Na tom jeziku i onaj Leka,

što carstva većeg svijet ne pamti,

i Kastriot će na jeziku tom

vojsci svojoj govoriti,

dok suncu nebo bude dom,

za junake će ponos biti.

Zato, Albanci, tako vam Boga,

Gegi, Toski, gradovi i brda,

ne odričite se jezika svoga,

on nek vam je vjera tvrda,

posvijetite mu svoja djela;

jer, dok vas jezik vaš još budi,

vaš će narod, zemlja i vjera

tuđoj čizmi da naudi.

Po jeziku cijeli svijet

vaš će narod prepoznati,

za Albance kakvi jeste,

za junake vas imati..

I zato, ako narod svoj volite,

brda, bregovi i Malesija

na mah svi sad uskliknite

jezikom svojim, živjela Albanija!

Zbogom (Lamtumirë)

prevod/përkthimi: Nikollë Berishaj

Zavičaju zbogom ostaj

na vidiku te nema više

huka bure, mora vapaj

val za valom barku njiše.

Ostavih sunca jarkog sjaj

daleko se izgubih ja

domovino zbogom ostaj

zbogom sve dok sunce sja

Zbogom hljebu sa pećnice

domu napuštam te ja

zbogom mati i sestrice

zbogom sve dok sunce sja.

Kad sjutrašnja moja zora

zračak sunca vidi bijeli

ko zna kol'ko kopna mora

od tebe će da me dijeli

O albanske gore mile

sunca gdje je ljepši sjaj

gdje junake rode vile

ljepoti gdje je pravi raj

Zaboravit vas nikad neću

gdje god bio ni na čas

dok budem kušao daška sreću

stalno ću pominjat vas!

Priftni

Fiq të egër

ushqehen me pluhurin e të parëve

u bëjnë hije rrënojave

s'u ka mbet tjetër!

pranë Kishës së Grudës

ku Atë Antoni meditonte

vetëm shëllingat rrezitën në "rrasa të lëmueme"

Mbi vatrat, ku carani i vetmuar

ëndërron hijen e dorës së gjyshit

që shprush zjarrin

për nder të mikut në shtëpi

kanë mbirë hithat.

Athua kështu krijohen mitet

mbi fshatrat e mallkuara

ku vetëm ndonjë banor

kthehet të ngrohë eshtrat e vdekur

me rrasën e gdhendur të varrit

nga dora e atyre që sot janë vetëm hije.

Apo, amëshimi përpos tej-kohës

përfshinë edhe nën-hapësirën.

Vetëm fiqtë e egër, shëllingat dhe qyqet

që thërrasin njëra tjetrën në kuvend

i japin jetë Priftnit tim.

Fragment nga romani : "Kush e vrau besën?

.............

I leckosur, i ndyrë, me një këmishë që as vetë nuk e

mbante mend kur ishte larë herën e fundit, Hyseni e kishte

vënë strajcën nën kokë, e kishte mbështetur në trungun e

një pishe në park. Ashtu i shtrirë e kishte vënë këmbën

përmbi këmbë dhe pinte nga shishja gjysmëlitërshe gati e

zbrazur e birrës së Nikshiqit.

Shikimin e kishte si të humbur dhe nuk dihej nëse

ishte i dehur, apo ndoshta po e analizonte jetë-boshllëkun

e vet që nga fëmijëria më e hershme që i kujtohej e deri

në këta minuta. E vetmja gjë, që ia freskonte kujtesën,

ishin fëmijët e tij, gëzimi i tij i vetëm që ia lehtësonte të

gjitha mundimet e stërmundimet, nënçmimet,

keqtrajtimet dhe shfrytëzimin deri në skajshmëri, që i

përjetonte muajve dhe viteve të fundit. Në mund të jetë,

hiç më pak të vështirë nuk e kishte kur e merrnin për

punë njerëz të panjohur, me të cilët nuk dinte të merrej

vesh, ngase nuk e flisnin shqipen, ndodhte që në fund as

mos ta paguanin, duke iu kërcënuar edhe me policinë, se

sa nënçmime e fyerje i përjetonte nga disa malësorë, njerëz

të kombit dhe gjuhës së tij, kur i gjeneralizonin akuzat

për ‘hajnitë çi po i bâni ju shqiptar’t e Shqip’nisë. Të tânë ini

‘isoj. Bile ua ka pa këputë Enveri fenë, se âsht çudë çi ia kini lânë

Zojës së Bêkueme Krishtin n’grykë pa ia vjedhë’?! As ai vetë

nuk e kishte kuptuar se punëtorët e tjerë kishin shkuar

diku dhe se ai kishte mbetur i vetëm. Ndoshta do t’i

interesonte më shumë, sikur mos ta kërkonte kush atë

ditë për punë. I kishte të hollat që mjaftonin për ushqim,

fjetje dhe për dy-tri shishe birrë. Mjaft, që ta kalonte atë

ditë.

E ngriti shishen e birrës, sikur t’i binte burisë, me

dëshirë të madhe që ta shterte. Shikimi iu ndal në fytyrën

e një mashkulli korpulent, me flokë pak të shkurtër dhe

të krehur përpjetë, me mustaqe të holla, të cilët sa ia kishin

mbuluar buzën e sipërme të gojës. Llojin e çelësave të

makinës, të cilët malësori i sillte nëpër dorë, Hyseni e

kishte parë vetëm një herë më parë. E pati të qartë se ishin

prej atyre që i kishin vetëm makinat e shtrenjta.

- Mjeshtër, më nevojitet një punëtor për një gjysmë

dite. Je i lirë?

Hyseni nuk e ndaloi pirjen e birrës, sikur nuk iu drejtua

atij. Gllënjkat e birrës kalonin valë-valë nëpër fytin e

rrudhur të tij, që jepte të kuptosh se është shumë më i

vjetër se ç’ishte në të vërtetë. Me të shterur të birrës e

gjuajti shishen nja dy metra nga vetja, u kthye në të djathtë

në bërryl dhe nxori një gogësimë të rëndë, që sikur e

mbushi tërë atë vend me duhmë të birrës. Cani u kthye

pak, si të donte t’i shmangej aromës së birrës, me gishtin

tregues të dorës së djathtë i rregulloi syzet, që ishin ulur

pak më poshtë se ç’duhej.

- Mjeshtër!

- Po, vërtet, jam një prej mjeshtërve më të mirë. Ke

punë për mua?

- Për atë t’u drejtova!

- Jam mjeshtër i pashoq i hajnisë. Vjedh gjithçka që

shoh me sy. Të nevojitem! ... Ashtu, e ashtu ju malësorët

jeni të bindur se ne të Shqipërisë nuk dimë tjetër vetëm

të vjedhim. Ke punë për mua?

Cani qeshi, lëvizi pak kokën dhe i tha që t’i marrë rrobat

e të shkojë me të.

Që nga ajo ditë, nga e cila na ndajnë vitet tashmë,

Hysenin nuk e pa askush në gjendje të tillë. Filloi të punojë

me muaj, gjë që nënkuptonte pagë pak më të vogël, por

ushqim, pastrim dhe fjetje të siguruar, dhe ç’ishte më me

rëndësi - gratis. Nganjëherë çuditej nga i erdhi fati, që

edhe pse punonte punë jo të lehta fizike, së paku pasi e

linte punën, mund të lahej normalisht dhe të veshte rroba

të pastra. Shpesh edhe paketa e duhanit i vinte nga

punëdhënësi.

- Të thashë, mendoj se mund t’ia fillojmë një biznesi

si partnerë, - u kthye si nga një trans Cani.

- Nuk di as të flas me ty. Ti je i shkolluar dhe e di se si

shkon puna. Ti mund të punosh vetëm me ata të rangut

tënd. Ti, kur i shikon fëmijët e mi, fill të kalon nëpër

kokë Migjeni. Di të flasësh e të punosh në nivel më të

lartë.

Si pa dashje, fjalët e tij i përkujtuan Canit planet dhe

aspiratat rinore nga fakulteti, e posaçërisht nga shkolla e

mesme, kur e shihte veten si njeri që do të sigurojë një

vend të dukshëm në letrat shqipe, e ndoshta edhe më gjerë.

Nuk diti pse, por ndjeu një të dridhme që ia përshkoi

krejt kraharorin.

- Lëri ato... Kjo punë nuk kërkon nivel të lartë të

arsimit, madje as edhe farë inteligjencie të tepruar, jo!

Kërkon vetëm vullnet e dëshirë për punë, por edhe besim

të pakufishëm ndërmjet partnerëve. Besoj se të gjitha këto

i kemi. Para së gjithash besimin e pakufishëm.

- Jo, jo nuk ke të drejtë! Edhe ajo biseda jonë e para

disa ditëve mbi Kanunin….

- Aha, të la përshtypje ai citati kur i qëlluari me pushkë,

në agoninë e vet, i ndien duart e vrasësit duke e kthyer

për së mbari dhe njëkohësisht gypin e ftohtë të pushkës

së vet në faqe: “Krejt sipas Kanunit”, thotë i plagosuri

dhe vdes...

...............